Ուսումնասիրէք քաղաքական կուսակցութիւնների եւ աշխարհի պատմութիւնը։ Ամեն տեղ եւ բոլոր ժամանակներում, քաղաքական միաւորումները վերջանում եւ անհետանում են հիմնական երեք հերթական հանգրուաններով,-
— Սպասռւում եւ վերջանում են ասելիքով ու գործով,
— Բարոյալքւում են, ու բարոյական վերջնական անկում ապրում,
— Կազմաքանդւում են որպէս միաւոր։
Սա անխուսափելի հերթականութիւն է ամեն տեղ, բոլոր ժամանակներում։ Փոխւում են ձեւերը, տարբեր են կազմաքանդման մեթոդներն ու պահանջուող ժամանակը, բայց այս հերթական գործընթացը պատահում է միշտ՝ անխտիր, ամեն տեղ եւ բոլոր ժամանակներում։
Ես չգիտեմ Դեմոկրատ կուսակցութեան սպառուելը սկսեց ճիշտ որ թուականից։ Երկար ժամանակ չէ ապրում եմ Միացեալ Նահանգներում։ Բայց այս սպառուած խօսքն ու գործը ես նկատեցի շատ արագ՝ նախ քաղաքային իշխանութիւնների մակարդակում, ապա՝ երբ աւելի խորացայ եւ իմացայ իմ նոր միջավայրս, նկատեցի որ այս սպառումը վերաբերում է ողջ Դեմոկրատ կուսակցութեանը։ Ժամանակին շատ եմ գրել այս մասին՝ որոշակի օրինակներ բերելով եւ փորձելով վերլուծել վիճակը։
Դեմոկրատ կուսակցութիւնը հիմա գտնւում է երկրորդ հանգրուանում, ու պատրաստւում է թեւակոխել երրորդ փուլ, որ կազմաքանդումն է։ Որոշակի ժամանակներ չնախատեսենք, բայց այս գործընթացը շարունակական է եւ անխուսափելի։ Ինձ թւում է, յետդարձի ճամբայ չկայ, եւ մարդկութիւնը վաղ թէ ուշ (յոյս ունեմ շուտ), կը ձերբազատուի այս մեծագոյն չարիքից։
Դեռ չեն յայտարարել ԱՄՆ-ի նախագահական ընտրութիւններում յաղթողի անունը։ Չէ՞ որ ԱՄՆ-ն յետ-անցում է կատարել Աբրահամ Լինքոլնի ժամանակները, երբ մարդիկ քուէարկում էին փոստով, ու քուէաթերթիկների արկղերը էշով, ձիով ու կառքով պիտի տեղ հասցնեն քուէները հաշուելու կենտրոններ․․․ Հիմա սա՛ է պատահում։ Այդ դանդաղ քայլող էշերն ու ձիերը քուէաթերթիկներ են հասցնում հաշուման կենտրոններ, ու օրեր կը պահանջի որպէսզի “հաշուեն” դրանք․․․ Մի հարցնող լինի,- Նա, ով ամեն օր գնումներ է անում խանութներում, չէ՞ր կարող նոյն ապահովական միջոցները յարգելով՝ ներկայանալ ընտրատեղամասեր եւ իր ընտրութիւնը էլեկտրոնիկ կատարէ՞ր։ Միշտ յարգելի են բացառութիւնները՝ հիւանդներն ու անկարողները, ովքեր միշտ էլ քուէարկել են փոստով, եւ այս ընտրութիւններին էլ քուէարկեցին փոստով։ Փոստով քուէարկողների այս աննախընթաց թիւը մեծ հարցականներ է ստեղծում, ինչը վկայում է լրիւ ուրիշ բան․․․ Չմանրամասեցնեմ։
ԱՄՆ-ի Դեմոկրատ կուսակցութեան բարոյական անկումին յաջորդելու է այդ սպառուած կուսակցութեան կազմաքանդումը։ Թէեւ, արդէն վաղուց նկատելի էր, որ նրանք ՉԿԱՆ որպէս մէկ ու միատարր գաղափարական կուսակցութիւն։
Դեմոկրատները ինչպէս են ուզում համոզել ամերիկացիներին, որ յաղթել է Պայտընը։ Թող փորձեն համոզել․․․ Սա էլ մի ուրիշ պատճառ կը լինի, այդ կուսակցութեան կազմաքանդման արագացմանը։ Ինչքան շուտ պատահի դա, այնքան լաւ ԱՄՆ-ի եւ ողջ մարդկութեան համար։
ԱՐՄԷՆ ՅՈՎՍԷՓԵԱՆ