Ուրբաթ, 7 Փետրվարի, 2025
- Գովազդ -spot_img

«Զարթօնք» Հայրենիքի Մէջ – 61 — 2020-ի Տնտեսական Անկումը Շարունակւում Է 2021 Թուականին․ Դրամի Արժեզրկումը Շարունակւում Է. Կեդրոնական Պանքը Չի՞ Գործադրում Բաւարար Ջանքեր․ Տնտեսագէտ

- Գովազդ -spot_img
spot_img

ԽՄԲԱԳՐԻ ԸՆՏՐԱՆԻ

ՔՐԻՍԹԻՆԱ ԱՂԱԼԱՐԵԱՆ

«Զարթօնք»ի Երեւանի Աշխատակից

Արցախեան 44-օրյա պատերազմից եւ քորոնավիրուսային վարակի հետեւանքով ՀՀ տնտեսութիւնը ապրում է վերջին տարիների պատմութեան ամենածանր ժամանակներից մէկը։ ՀՀ տնտեսական վիճակի, շարունակ գրանցուող գնաճի, դրամի արժեզրկման, դոլարի արհեստական բարձրացման եւ տնտեսութեան ընդհանուր վիճակի եւ ելքերի վերաբերեալ «Զարթօնք» օրաթերթը զրուցել է տնտեսագէտ, տնտեսական գիտութիւնների դոկտոր, փրոֆեսոր Գագիկ Վարդանեանի հետ։

— Պատերազմ, քորոնավիրուս։ Սրանք այն երկու հիմնական բացասական գործօններն են, որոնք ազդում են ցանկացած երկրի տնտեսութեան վրայ։ Պարոն Վարդանեան, նախ փորձենք հասկանալ տնտեսական  ընդհանուր այն պատկերը, որն այսօր տի­րում է Հայաստանում։ Ըստ Ձեզ՝ արդեօք առարկայական պատճառներով է պայմանաւորուա՞ծ, թէ ամեն դէպքում,  որոշ հարցերում գործ ունենք նաեւ տեսական ենթադրութիւններու (speculation) հետ (յատկապէս, օրինակ, օրեցօր նկատուող գնաճի պարագայում): Այստեղ ի՞նչ վտանգաւոր միտումներ էք տեսնում։

— Այո, քորոնավիրուսն առաջին մեծ հարուածը հասցրեց տնտեսութեանը, դեռեւս 2020 թուականի առաջին եռամսեակի վերջից սկսուեց տնտեսական անկումը, որը շարունակւում է մինչ օրս: Դրան գումարուեց պատերազմը, որի ելքը չէզոքացրեց ՀՀ եւ ԱՀ տնտեսութիւնների միասնացումից  (integration) առաջացած արդիւնքները: Կարելի է այդ թուարկումը շարունակել. աննախադէպ մեծամտութեան ու դա­տարկ պատուախնդրութեան վրայ հիմնուած՝ իբրեւ թէ կառավարում, ընդհանուր առմամբ՝ յստակ սահ­մանուած տնտեսական նպատակների եւ դրանց հասնելու կառուցա­կար­գերի իսպառ բացա­կայութիւն:

Անշուշտ, համավարակը եւ պատերազմը մտցրել են իրենց ճշգրտումները, բայցեւ հետագայում ծառայեցին որպէս բոլոր ոլորտներում կառավարութեան տապա­լումների արդա­րացում:

Տնտեսութեան ընդհանուր պատկերը, ըստ Էքոնոմիքայի նախարարի, փայլուն է։ Տնտեսութիւնն արդեն դուրս է եկել ճգնաժամից, 2021 թուականին՝ երկնիշ աճ, իսկ զբօսաշրջութեան ոլորտում 3.2 անգամ:

Ըստ պաշտօնական վիճա­կագրութ­եան, տնտեսութեան պատկերն ախտահարուած է կո­րոնավիրուսով, յուսադրող չէ։  2020 թ. տնտեսական անկումը շարունակւում է 2021 թուականին, էապէս, հիմնականում երկ­նիշ, նուազել է արտաքին առեւտրաշրջա­նառությունը, առեւտրի եւ ծառայություննե­րի ծաւալները, միւս ոլորտների թո­ղարկ­­ման ծաւալները, բացի հանքարդիւ­նաբե­րութ­իւնից: Մինչդեռ վերջինիս վեր­ելքն ու անկումը պայմանաւոր­ուած է ար­տաքին՝ տնտեսական իրադրութեան գոր­ծօններով, այլ ոչ կառավա­րութ­եան արդիւնաւէտ քաղա­քակա­նութ­եամբ:

Ինչ վերաբերում է գնաճին, այն չի կարող դիտուել որպէս տնտեսութեան ամբողջական պատկեր: Հայաստանի պարագայում զաւեշտականն այն է, որ տնտեսական անկման, ամբողջական պահանջարկի նուազման պայմաններում որոշ ապ­րանքների գներ խիստ բարձրացել են: Որոշների դէպքում դա կապ­ուած է համաշ­խարհային տնտեսական իրադրութեամբ։

Օրինակ, նաւթի, սննդամթերքի որոշ տեսակների գների բարձրա­ցում: Գնաճի վտանգները մեր երկրի նման թոյլ զարգացած, ոչ մրցունակ կառուցուածքով երկրների համար կարող են լինել երկու ուղղութեամբ՝ տնտեսավա­րող հիմնարկների արտադրանքի ինքնարժէքի բարձրացում՝ դրանից բխող շուկայական հետեւանքներով եւ սոցիալական, այսինքն՝ կեանքի թանկացում: Այդ սպառնալիք­ների չէզոքացնելը կամ մեղմել կառա­վա­րութեան խնդիրն է:

— Թեպէտ  տնտեսութեան մէջ որոշ չափով գնաճն ընդունելի եւ ցանկալի երեւոյթ է, բայց դրան զուգահեռ ունենք բաւականին մեծ դրամի արժեզրկում (Inflation), դրամ-տոլար յարաբերակցութեան զգալի տատանում, իսկ Հայաստանն առաւելապէս ներկրող երկիր է, քան արտահանող: Հետեւաբար, այս հանգամանքն հաշուի առնելով առաջիկայում մեզ առաւել բարդ  ի՞նչ խնդիր­ներ են սպասում՝ թէ՛ արտահանման, թէ՛ ներմուծման, թէ՛ ներքին շուկան բավա­րարելու հարցում։ Նկատենք նաեւ, որ որոշ մարզերում դժգոհութիւններ արդեն իսկ կան դրամի արժեզրկման, պարարտանիւթերի, վառելիքի թանկացման առումով։ Ի՞նչ ունիք ասելիք այս մասին:

— Անտարակոյս, դրամի փոխարժէքի խիստ տատանումը կամ դրամի ար­ժեզրկումն ունի ինչպէս բացասական, այնպեսել դրական ազդեցութիւն: Բացա­սա­կան ազդեցութիւններից հիմնականը գուցէ ներմուծման թանկացումը կարելի է համարել, իսկ դրականներից այն, որ արտահանումն աւելի շահաւէտ է դառնում: Բացի դրանից մեր հազարաւոր քաղաքացիներներ, ովքեր արտարժոյթով փոխանցումներ են ստանում, բնականաբար, նույնպէս շահում են: Բայց ամեն դէպքում, խիստ տատանումները խաթարում են մաքրոտնտեսական կայունութիւնը:

Իսկ ինչ վերաբերում է «բաւականին մեծ «ինֆլիացիային», ապա պէտք է նկատի ունենալ, որ 4-5 տոկոսանոց գնաճն անհրաժեշտ է տնտեսական աշխուժութեան, տնտեսական աճի համար: Քանի որ ձեռնարկատիրութեան ուղեկիցը ռիսքերն են, ապա փո­խարժէքի փոփոխութեան հետ կապուած որոշ ռիսքերի մեղմման նպատակով (օրինակ, պարարտանիւթերի, էներգակիրների համար) կառավարութիւնը պէտք է գործադրի որոշ կառուցակարգեր, թեպէտ, ներկայում կառավարութեան հնարաւորութիւնները սուղ են:

-Կեդրոնական Պանքն ունի այն անհրաժեշտ գործիքակազմը, որով կարող է զսպել դրամի արժէզրկումն ու գնաճը, սակայն  նրանց կողմից  բաւարար ջան­քեր այս առումով, կարծես թէ, չեն գործադրւում: Ինչո՞ւ:  

-Հիմնականում գործադրւում են: Կեդրոնական պանքը, երկրի ֆինանսական կայունութեան ամրապնդման եւ ապահովման համար իրականացնում է մաքրո­պրու­դենցիալ քաղաքականութիւն, որով զսպւում են կամ չէզոքացւում համա­կարգային ռիսքերը: Ըստ դրամավարկային քաղաքականութեան հեռանակարի, 12-ամսեայ գնաճը կը պահպանուի 4 –ից 5 տոկոսի միջակայքում:  Դրամի փոխարժէքի կար­գա­ւորման նպատակով ԿՊ-ն երբեմն իրականացնում է արտարժութային միջամտութիւններ՝ ազգային արժոյթի փոխարժէքի կառավարման նպատակով կեդրոնական պանքի միջամտութիւնն արժութային շուկայի գործառնութիւններում` արտարժոյթի առքուվաճառքի ճանապարհով։

— Պարոն Վարդանեան, այս համատեքստում ուշագրաւ է նաեւ, որ ապրիլի 1-ին կառավարութեան նիստում վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանն  ու ՊԵԿ նախագահ Էդվարդ Յովհաննիսեանը յայտարարեցին, որ չնայած քորոնավիրուսի եւ պատե­րազ­մի հետեւանքով տնտեսութեան ստացած հարուածներին՝ առաջին եռամ­սեակում պիւտճէի մուտքերն ակնկալուածից աւելի են 22 միլիար դրամով: Հիմնա­կանում առեւտրաշրջանառութեամբ պայմանաւորուած տնտեսութեան այս աշխուժութիւնը 2021թ-ի առաջին եռամսեակում կառավարութիւնը չէր կանխա­տեսել, եւ պիւտճէի հիմքում աւելի համեստ հաշուարկներ էին դրուել։ Մասնաւո­րապէս, կառավարութիւնը կանխատեսել էր, որ 2021 թ-ի առաջին եռամսեակում հաւա­քելու էին մօտ 305 միլիար դրամ, սակայն տնտեսվարող­ներն աւելի շատ հարկեր են մուծել, ինչից յետոյ վերահաշուարկ կարուի նաեւ պիւտճէյում: Սա արդեօ՞ք իրականում հարկային «ահաբեկչութեան» արդիւնք չէ:

— Տնտեսութեան անկման պայմաններում ծրագրուածից աւելի հարկային մուտքերը, առաւելելս, որ նախորդ տարի կատարուել էին վերանայումներ, այնքան էլ ոգեւորիչ չեն կարող լինել: Պաշտօնական վիճակագրութեան տուեալներով դեռեւս պահպանւում է ինչպէս ներքին, այնպէս էլ արտաքին առեւտրի ծաւալների երկնիշ նուազումը: Այսպէս կոչուած «հարկային տեռորը- terror» ենթադրում է գերավճարներ, ինչն արատաւոր աշխատելաձեւ է եւ հանգեցնում է հարկատուների հետ անառողջ յարաբե­րութիւնների ձեւաւորմանը: Միեւնոյնն է, եթէ տնտեսութիւնը թափ չհաւաքի, գերավճարները չեն կարող լինել խորքային հիմնախնդիրների լուծման միջոց:

— Շնորհակալ եմ հարցազրոյցի համար։

Secure Your Child’s Place at
DREAM BRIDGEMAN ACADEMY

Dream Bridgeman Academy is an international school in Yerevan deploying the Oxford International Curriculum under the supervision and evaluation of Oxford University Press.
It caters for children between the ages of 1.5 yrs to 6 yrs.
Book your tour and secure your place now.
Phone: +374 93 703005
www.bridgeman.am

spot_img
- Գովազդ -spot_img
- Գովազդ -spot_img
- Գովազդ -spot_img

Ara D. Kassabian CPA, based in Glendale, California, provides a full range of tax preparation, accounting and bookkeeping services, either in your facility or at our location. Making it quick and easy to file your taxes.

spot_img

Զօրակցիր Զարթօնք Օրաթերթին

ԼՐԱՀՈՍ

Pyro Drone is the leading source of professional FPV drone racing parts, gear, and accessories. We strive our best to deliver the latest and most reliable FPV gear available on the market. Bringing the highest quality at an affordable price, our flagship Hyperlite line is amongst the most competitive FPV drone racing parts in the industry. For FPV racing frames, motors, batteries, straps, and more - Pyro Drone is truly your one stop shop for all things in drone racing!

spot_img
spot_img