… Որով Ծագող Արեգակը վերէն մեզի այցելութեան եկաւ՝
«խաւարի եւ մահուան ստուերի մէջ նստողներուն լոյս տալու»
ու մեր ոտքերը խաղաղութեան ճամբուն մէջ շտկելու:
Ղուկ. 1.78-79
Տէր Յիսուս Քրիստոսի սուրբ ծննդեան տօնին մէջ՝ ամենէն աւելի շեշտուած գաղափարը խաղաղութեան կարիքն է: Հրեշտակներուն երգը՝ «Երկինքի բարձրութեան մէջ՝ Աստուծոյ փառք, երկրի վրայ խաղաղութիւն, մարդոց մէջ հաճութիւն», թէ՛ պատգամ է, թէ՛ մաղթանք, քանի որ մարդկութիւնը կը տառապի անխաղաղ վիճակներու՝ «խաւարի եւ մահուան ստուերի մէջ»: Իսկ մեր փորձառութիւնները, մեր աշխարհին մէջ մեր «տեսածները» կը թելադրեն որ յոյս չկայ այդ վիճակներէն դուրս գալու, վայելելու լոյսը եւ կեանքը:
Զաքարիա քահանան, Յովհաննէս Մկրտիչին հայրը, իր որդիին ծնունդով եւ անուան հաստատումով կը բժշկուի իր պապանձումէն եւ կը վերստանայ իր խօսելու կարողութիւնը: Ան կը մարգարէանայ յիշելով Եսայի Մարգարէին պատգամը, թէ՝ «Խաւարի մէջ պտտող ժողովուրդը մեծ լոյս տեսաւ, մահուան ստուերին երկիrը բնակողներուն լոյս ծագեցաւ» (Եսայեայ 9.2): Անոր կեանքի ժամանակին մէջ՝ խաղաղութիւնը կորսուած էր: Մարդիկ խաղաղութեան յոյսը կորսնցուցած էին, կ’ապրէին գերի դարձած երկրի մը մէջ, «վարձկան» թագաւորներու խղճին՝ աւելի անխղճութեան ենթակայ, ապրուստի դժուարութիւններով, ազատութեան կաշկանդումով, կեանքի անորոշութիւնով եւ անարդար անարգանքով: Անոր կեանքի որակը շատ տարբեր չէր մերինէն: Եւ ահա, այդ «խաւարին» մէջ էր որ կու գար «լոյսին» պատգամը, Փրկիչին ծննդեան նախօրեակին: Իսկ այդ Սուրբ Ծնունդով «Ծագող Արեգակը» վերէն այցելութեան կու գար տառապած եւ անյոյս մարդուն:
«Խաւարի եւ մահուան ստուերի» վիճակները այսօր դարձեալ հասած են մեզի: Պատերազմի մէջ պարտութենէն սկսեալ՝ մինչեւ համավարակի սպառնալիքները կը ստեղծեն երկարող ստուեր մը, որուն ծայրը չենք կրնար տեսնել: Եւ այդ «խաւար» վիճակին մէջ՝ կը սկսինք փնտռել «մեղաւոր» մը, որ պատճառ դարձաւ այդ վիճակին, որպէս զի այդ «մեղաւոր»ը պատժուելով՝ քիչ մը «պաղի» մեր սիրտը: Սակայն, պատիժները չեն որ կրնան լուծել մեր վիճակներուն հարցերը: Ատոնք կը մնան, մինչեւ որ դարման գտնուի եւ վերացուին ատոնց պատճառները:
Խաղաղութիւնը խանգարող վերոյիշեալ բոլոր պատճառներուն հիմը մարդուն մեղքն է: Անարդարը, իր նման մարդը կեղեքողը, իշխանաւորի իր աթոռին կառչած՝ իր շահերուն համար՝ իր ժողովուրդը պատանդ բռնած առաջնորդը, վիճակները չարաշահող վաճառականը ծանօթ են մեզի մեր առօրեային մէջ: Հեռու չեն մեզմէ նաեւ անոնք, որոնք պէտք էր օգնէին մեզի որ կարենայինք դուրս գալ մեր այդ անյոյս վիճակէն եւ չօգնեցին: Իսկ մենք, միշտ ալ «մեղք»ը կը փնտռենք մեզմէ հեռու, ուրիշին մէջ. մինչդեռ՝ մենք եւս մեղաւոր ենք նոյն «մեղք»ով, քանի որ «մոմ մը իսկ չենք վառեր՝ խաւարը ցրուելու համար»: Կը խօսինք. չենք գործեր:
Գիտենք թէ գործելու ենք: «Լոյս տալու» աստուածային հրաշքին երկրորդ մասը, Զաքարիայի տեսիլքին մէջ, այն է թէ «մեր որտքերը խաղաղութեան ճամբուն մէջ շտկելու» նպատակով է որ եկած է լոյսը: «Ճշմարիտ Լոյսը ան է որ աշխարհ գալով՝ բոլոր մարդիկը կը լուսաւորէ… բայց աշխարհ զանիկա չճանչցաւ», կ’ըսէ աւետարանիչը (Յովհ. 1.9-10): «Լոյս»-ը եկած է, եւ զԱնիկա ճանչնալու, Անոր բերած խաղաղութեան ճամբուն մէջ քալելու պատասխանատուն՝ ուրիշը չէ. մենք ենք: Անոր գալովը կարելիութիւն ստացանք «խաղաղութեան ճամբան» տեսնելու, եւ ուրեմն՝ պարտաւոր ենք խաղաղութիւն ընելու արդարութիւնով, հոգածութիւնով, խոնարհութիւնով, նուիրումով… սիրով:
Իսկական խաղաղութեան մեր յոյսը ուրիշը չէ. մենք ենք: Բնաւ անտեղի չէ, որ Տէր Յիսուս Քրիստոսի մասին ըսուածներուն մէջ՝ «Անոր անունը Յիսուս դնես, քանզի Անիկա իր ժողովուրդը իրենց մեղքերէն պիտի փրկէ», կը շեշտէ հրեշտակը (Մատթ. 1.21): Մեղքէն փրկուելուն մէջ է խաղաղութեան գաղտնիքը: Աշխարհը իր մեղքով միշտ ալ անխաղաղ վիճակներ պիտի ստեղծէ: Մեր ընտրութիւնն է «խաւարին գործերուն» մասնակից ըլլալ, կամ ցրուել խաւարը՝ «Լոյս»ին գալով, զԱյն ցոլացնելով: «Եթէ խոստովանինք մեղքերնիս, հաւատարիմ ու արդար է Անիկա մեր մեղքերուն թողութիւն տալու եւ մեզ ամէն անիրաւութենէ սրբելու» (Ա. Յովհ. 1.9), կը գրէ Առաքեալը: Ասիկա է էական դարմանը. այլապէս՝ մեր Փրկիչին յայտնութեան եւ սուրբ ծնունդին հաղորդ չենք դառնար: Իսկ Անոր հաղորդ դառնալով՝ մենք կը նորոգուինք յոյսով, մեր մէջ ընդունելով Լոյսը որ աշխարհ եկաւ, եւ կը լեցուինք անյաղթելի խաղաղութիւնով, բոլոր վիճակներուն դիմաց:
Աստուած ըրած է եւ կ’ընէ Իր գործը, Ինքզինք յայտնած է Միածինին Սուրբ Ծնունդով: Այսօր եւս Ան մեզ կը հրաւիրէ ընելու մեր բաժինը՝ Կեանքի եւ Լոյսի Աղբիւրէն խմելով դուրս գալու խաւարի եւ մահուան ստուերի վիճակէն, յոյսի խաղաղութիւնով:
ՔՐԻՍՏՈՍ ԾՆԱՒ ԵՒ ՅԱՅՏՆԵՑԱՒ
ՁԵԶԻ ՄԵԶԻ ՄԵԾ ԱՒԵՏԻՍ
Վեր. Մկրտիչ Գարակէօզեան
Նախագահ, Մերձաւոր Արեւելքի
Հայ Աւետարանական Եկեղեցիներու Միութեան
Յունուար 2021