Հայաստանի Գրականութեան եւ Արուեստի Թանգարանին տնօրէն՝ ԿԱՐՕ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ իր ֆէյսպուքի էջին վրայ կը գրէ.
Վաղուց չէինք հանդիպել: Գիտէի, որ հեռաւոր զօրամասերից մէկում մի կարեւոր ծրագիր է իրականացնում ու քաղաքում չի լինում: Բանակի օրուան նուիրուած շքերթում վերջապէս տեսայ նրան: Ուրախութիւնից շողշողում էին եւ ինքը, եւ կրծքի մետալը: Հետեւից մօտեցայ ու գրկեցի.
— Էս ո՞ւր էիր կորել:
— Կարող ես շնորհաւորել ինձ: Իմ ծրագիրը ճանաչուեց լաւագոյնը, ֆինանսաւորուեց ու արդեն մէկ տարի է՝ ներդրուած է N զօրամասի ճաշարանում:
— Ճաշարանո՞ւմ:
— Այո, հենց ճաշարանում:
— Բացատրիր, խնդրեմ:
— Դու գիտես, որ բանակի ճաշարաններում սննդի տեսականին ու որակը բարելաւուել են: Բայց բոլորը միայն ուտելու մասին են մտածում, ու ոչ մէկի մտքով չէր անցնում, որ զինուորը սնուելիս էլ պիտի ռազմահայրենասիրական դաստիարակութիւն ստանայ: Մանաւանդ որ զինուորները բաւականին երկար ժամանակ են անցկացնում ճաշարանում: Ահա, իմ ծրագրի շնորհիւ նրանք եւ նախաճաշին, եւ ճաշին ու ընթրիքին դառնում են թունդ հայրենասէրներ:
— Էդ ո՞նց:
— Կենացների միջոցով:
— Բայց բանակում ալքոհոլն արգելուած է, չէ՞:
— Կենացներն ասւում են թեյի, կիսելի ու քոմփոթի բաժակներով: Ընդ որում կենաց ասելիս զինուորի արմունկը պիտի ուսին հաւասար լինի:
— Խնդրում եմ, պատմիր՝ ի՞նչ կենացների մասին է խօսքը:
— Դրանք կախուած են սննդի տեսակից: Օրինակ, նախաճաշին հիմնականում մատուցւում է խաշած ձու, այդպէս չէ՞:
— Ասենք թէ: Բայց դա ի՞նչ կապ ունի հայրենասիրութեան հետ:
— Այ հենց այդ կապն է, որ բացայայտւում է իմ ծրագրի միջոցով:
— Շուտ պատմիր, քանի չեմ ցնդել:
— Ուրեմն ձուերը ներկուած են լինում մեր ու թշնամու դրօշների գոյներով: Նախաճաշը սկսւում է ձու կռուացնելով: Ու զինուորներն այնպէս պէտք է կռուացնեն դրանք, որ թշնամու դրօշներով ձուերը ջախջախուեն: Դրանից զինուորները խանդավառւում են ու լցւում հայրենասիրութեամբ:
— Բա կենա՞ցը:
— Առաջին կենացը հնչում է ձու կռուացնելուց անմիջապէս առաջ: Այն փառաբանում է յաղթական կռիւը՝ վերջում նսեմացնելով թշնամուն:
— Շատ եմ ուզում լսել այդ կենացը:
— Հիմա կը լսես, բայց իմացիր, որ հեղինակային իրաւունքները պաշտպանուած են:
— Դէ ասա, մի ձգձգիր:
— Ուրեմն, կենաց առաջին.
Զարկենք ուժգին, զարկենք իրար,
Ես ձու զարկեմ, ձու զարկես դու,
Ու թշնամին լեղապատառ
Շունչ չքաշի մինչեւ Պաքու:
— Շատ տպաւորիչ է: Յետո՞յ ինչ է լինում:
— Յետոյ ջախջախուած ձուերը կճպւում են եւ ուտելուց առաջ հնչում է միւս կենացը:
— Դա՞ ինչ կենաց է:
— Դրանով փառաբանւում են ձուի աղբիւրները, բայց չենք մոռանում ստորնացել թշնամուն:
— Աղաչում եմ՝ ասա:
— Ահա.
Թող հաւերը շատ ձու ածեն,
Նամանաւանդ փետրուարին,
Ու թող փախչի նենգ թշնամին՝
Իր ձուն թողած փշալարին:
— Վերջաբանը մի քիչ դաժան է, բայց ինչո՞ւ փետրուարին:
— Դա ծրագրի ծուղակներից մէկն է: Թշնամին էլ քեզ նման սեւեռւում է փետրուարի վրայ, բայց հիմնական գործողութիւններն իրականացւում են մայիսին:
— Ի՞նչ գործողութիւններ:
— Դա ռազմական գաղտնիք է:
— Լաւ, բա յետո՞յ:
— Ծրագիրը շարունակւում է ճաշին:
— Ինչպէ՞ս:
— Առաջին բաժակով գովերգւում է մսի առատ տեսականին ու պարտադիր անարգւում թշնամին:
— Հապա՞:
— Ահա այսպէս.
Մսերն առատ են հայոց բանակում,
Թող սովից տանջուի անարգ թշնամին,
Տարոսը տարէք նրա խնամուն,
Թող սովից տանջուի նաեւ խնամին:
— Ինչո՞ւ խնամին:
— Խնամին թշնամու գլխաւոր դաշնակիցն է:
— Հասկացայ: Բա յետո՞յ:
— Յաջորդ կենացը ամենակարեւորն է: Դրա մէջ պիտի շեշտուի ոչխարն ու իր միսը, եւ վերստին նսեմանայ թշնամին:
— Ինչո՞ւ ոչխարը:
— Ոչխարը մեր թշնամու տոտեմն է, խորհրդանիշը: Երբ թշնամին իմանում է, որ մենք շարունակ ոչխար ենք ուտում, յուսահատւում է ու ջլատւում:
— Շատ լաւ է մտածուած: Շուտ ասա այդ կենացը:
— Խնդրեմ.
Սահմանից այս կողմ ոչխարը միս է,
Սահմանից անդին՝ ստոր թշնամի,
Մեր զօրամասում միշտ մեղրամիս է,
Ձեր զօրամասում՝ սոված խնամի:
— Էլի՞ խնամի:
— Իհարկէ: Մոռացա՞ր՝ ով է թշնամու դաշնակիցը:
— Լաւ, բա վե՞րջը:
— Վերջը ընթրիքն է: Դա կարճ է տեւում ու մի կենաց է հնչում, որպէսզի զինուորները քնելուց առաջ չփքուեն:
— Ասա այդ կենացը:
— Ահաւասիկ.
Թող դարսուեն մեր սեղանին
Խոզապուխտն ու սալամին,
Որ սարսափի նենգ թշնամին,
Ահաբեկուի…
— Խնամի՞ն:
— Անշո՛ւշտ:
— Ամեն ինչ լաւ է, բայց էդ խնամին ոնց որ համը հանում է: Շատ չի՞ յիշատակւում կենացներում:
— Սկզբում բոլորը քեզ նման էին մտածում եւ ուզում էին տապալել ծրագիրը, բայց յետոյ հասկացան, որ թշնամու հետ փոխկապակցուած բոլոր անձինք պիտի թիրախաւորուեն ջախջախիչ կենացներով: Ու առաջին հերթին՝ խնամիները: Ի դէպ, ծրագրի վերնագիրն էլ այդպիսին է ու որպէս կարգախօս փակցուած է ճաշարանի մուտքին:
— Ի՞նչ կարգախօս է:
— ,,Իմ թշնամու թշնամին իմ բարեկամն է,
Իսկ թշնամու խնամին՝ իմ թշնամին,,: